Je weet natuurlijk allang dat jouw jachthond emoties heeft.
Je kunt inschatten wanneer je hond angst ervaart of wanneer het geluk hem uit de ogen spat.
In de, vaak als traditioneel gelabelde, jachtwereld groeit gelukkig het besef dat emoties een cruciale rol spelen in het leerproces en welzijn van honden. En hoewel er over “Emoties bij honden” óók nog wat lacherig gedaan kan worden; “hij-mot-gewoon-luustern”, weet een groeiend aantal voorjagers dat ze meer kennis en praktijkervaring nodig hebben over emoties bij honden.
We clickeren toch al?!
Is de clicker dan weer uit de mode? Nee, zeker niet. In een eerder artikel heb ik je de technische kant van de clicker uitgelegd. Dankzij Thorndike en Skinner weten we dat honden sneller en effectiever leren door ze al clickerend hun succes te laten behalen, waarmee positieve jachttraining zonder getrek en geduw het nieuwe normaal is anno nu, hoop ik. (en als dat niet zo is bij jouw jachttrainer… ->zoek een andere – sorry not sorry)
Clickeren is een redelijk mechanisch proces: “als hond dummy vasthoudt… dan click en koek ik en dan laat hond dat gedrag vaker zien.” Uitermate handig en zinvol in je training, maar er is meer dan alleen het ABC van dierentraining.
Gooi ik nu glazen in als ik zeg dat positieve jachttraining, met gebruik van een clicker, nóg fijner kan? Pak je bezem dan maar: Door de emoties van honden te herkennen en te erkennen, verhoog je het welzijn van je hond. En daar is al ongelooflijk veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan.
Ik was in het eerste weekend van november in down-under Brabant voor een tweedaagse seminar met Karolina Westlund. Zij is ethologe en ze weet ongelooflijk veel over stemmingen en emoties bij honden gebaseerd op de 7 emotionele-systemen van zoogdieren – onderzocht en omschreven door neurowetenschepper Jaak Panksepp. Ze kan prachtig vertellen (en zingen!) over hoe we honden kunnen helpen zich beter te voelen met als bron de onderzoeken naar emoties bij zoogdieren.
WIE? Is Jaak Panksepp nou weer?
Jaak Panksepp, een neurowetenschapper, identificeerde (al in de vorige eeuw) zeven kernemoties bij zoogdieren. Viel niet heel lekker bij de, toen heel moderne, wetenschap. Ze lachten hem uit; doe even normaal: Dieren voelen helemaal niets. Bovendien kun je dat helemaal niet objectief meten, meneertje Panksepp. Zij onderzochten liever de neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat, oxytocine, endorfine). Ging Panksepp ook doen, bij ratten. (want die hersenstructuur lijkt op die van mensen)
“Zouden dieren ook neurotransmitters hebben?” JA! Toonde het onderzoek van Panksepp aan. En wat doen die neurotransmitters dan met gedrag? HEEL VEEL! -Lieten de lachende ratten van Panksepp zien. Door het aantonen van die verschillende natuurlijke stofjes in het brein en de werking daarvan te verklaren, maakte Panksepp een overzicht van prettige en minder prettige emoties.
Lang verhaal kort: weinig mensen namen het onderzoek van Panksepp serieus, maar toen hersenactiviteit uiteindelijk zichtbaar gemaakt kon worden door middel van MRI-scans, werd dat toch anders: “goh – daar zou best een kern van waarheid in kunnen zitten”.
Kijk vooral naar het filmpje waarin meneer Panksepp uitlegt hoe belangrijk de gevoelens van zoogdieren zijn voor het functioneren. (Prik even door zijn vlakke intonatie heen – het gaat om de inhoud en de lachende ratjes)
In een artikel op Doggo, kun je meer informatie vinden, maar dit zijn de zeven, de zeven (ben je nu aan het zingen? dan ben je ouder dan 45, of je hebt jonge kinderen ;-)).
Afijn, dit zijn de 7 systemen die Panksepp omschreef:
- SEEKING (verlangen)
- RAGE (woede)
- FEAR (angst)
- LUST (erotische gevoelens)
- CARE (zorgzaamheid)
- PANIC (paniek, verlatingsangst)
- PLAY (spel, plezier)
Heeft het zin om iets te weten van emoties bij honden?
Ja? En dan?! Wat moet je hier nu mee? Gaat toch prima met die clicker?! Ja, dat gaat zeker prima. En jachthondentraining kan nog beter.
Kijk; Hondentraining in het algemeen werkt op het effect van straf en beloning. Dat is wat Thorndike en Skinner onderzochten: wat ZIEN we aan gedrag wanneer we belonen of straffen voor gedrag.
De beloning, of de straf, levert een bepaald gevoel bij de hond op waarna hij besluit om iets nog een keer uit te voeren, of niet.
Voorbeeld: Dummy wordt gegooid, en als je hond netjes heeft gewacht, stuur je hem uit. Hond = blij. Wacht hij niet netjes, dan loopt de helper het veld in om de dummy weg te nemen. Hond = teleurgesteld. Hier volgt de emotie op de beloning of de straf. En als je dat gedrag in weet te trainen zonder schreeuwen, slaan en lelijk doen, ben je hartstikke positief aan het trainen.
Panksepp draait het om: Een hond die geleerd heeft dat apporteren hem een fijn gevoel geeft, zal dat fijne gevoel aan een dummy koppelen. Na verloop van tijd zal het ruiken of zien van een dummy hem al enthousiast maken waardoor hij in actie komt. “ik ga hier vast zitten, wat wil je dat ik doe?” – De emotie gaat vooraf aan de actie. Je hond wil méér van dit gevoel, veroorzaakt door o.a. dopamine.
Van een piek in dopamine, word je een beetje loom, wat langzamer. Een voorbeeld: Uitgaan als een renpaard (jeuh! de beloning!), – inkomen met vertraging of een ereronde. Dat langzame zit ‘m waarschijnlijk in: “ik heb net een shotje dopamine gehad. Mag ik even lekker landen?!”.
SEEKING
Een van de zeven emotioneel beloningssystemen die mensen en honden in de actiestand zet is het SEEKING-systeem (Nee, ik schreeuw niet naar je; Iedereen schrijft die hersensystemen altijd met hoofdletters, doe ik dan ook maar, ook al weet ik niet precies waaróm..). Je zou SEEKING kunnen vertalen met ‘verlangen’; Het verlangen naar de beloning maakt dat je gedrag laat zien.
Bij mensen:
Praktisch: Ik ben een week voor de voorverkoop van Bruce Springsteen al opgewonden; Ik hoop dat ik op tijd achter de computer kan zitten (actie: niet om 9u een les geven maar achter de computer zitten) Die kaarten zijn (belachelijk) duur, en toch ervaar ik de dopamine als een malle! SEEKING systeem aan het werk: Ik ben in actie gekomen omdat ik de beloning – die kaartjes – wilde. En ik heb een middagdutje gedaan.
Bij honden:
Het is 17u en jij zit lekker op de bank zit te lezen… je voelt iets … er kijkt iemand naar je… je kijkt op en ziet je hond denken: “Hey! Het is tijd! Eten!” En jij hebt niets gedaan waaraan je hond zou kunnen merken dat het etenstijd is …
Het verlangen naar eten heeft jouw hond in de actie-stand gezet. Volgens Panksepp is het SEEKING systeem, noem het verlangen, nieuwsgierigheid, frustratie, één van de belangrijkste motivatoren in het leven van je hond. Het zet je jachthond, en de mens, aan tot actie.
Het verlangen om meer te leren over emoties bij honden, heeft mij naar Karolina Westlund gebracht en nu naar Else Verbeek waar ik een cursus ‘Stressmanagement bij honden’ volg. Ik kom nog meer te weten hoe je stress gerelateerde gedragsproblemen bij honden goed kunt begeleiden.
Mocht jij dus de lievelingsmens van een angstige jachthond zijn…
Besluit dan om welzijnsgericht te trainen, en dat kan nog steeds met de clicker, bij een modern geschoolde jachthondentrainer. Ik ken er nog wel eentje…
Dit artikel is geschreven door Saskia Kolthof- De Honderwijzer. Het is niet toegestaan om (gedeeltes van-) mijn artikelen over te nemen. Het delen van dit artikel middels een link vind ik heel fijn. Zo hoop ik het welzijn van jachthonden te kunnen verhogen. Jouw hulp is daarbij zeer welkom!
