Jachttraining

Na mijn vorige blog over positieve jachttraining als trainingsmethode, kwamen er een aantal reacties van voor- en tegenstanders van jachttraining. -“Met alleen een clicker en wat koekjes behaal je onvoldoende resultaat”, “wat moet ik dán, als mijn hond achter de hazen aanvliegt?!”
Goeie vraag.
Er is een groot aanbod aan jachttraining. Prachtig dat steeds meer jachthonden hun DNA mogen gebruiken, maar wat moet je als je van verschillende trainers steeds wat anders moet? Is er een beste trainingsmethode om jouw jachthond te trainen?

Wanneer doe je het goed?!

Ik kijk weer naar het plaatje van mijn vorige blog; het leerkwadrant, waar trouwens niet alleen hondentrainers gebruik van maken, maar ook de juf van je kleuter, de psycholoog van je buurman en het marketingbureau van je lievelingspindakaas.
Wie is er niet groot mee geworden.

Angst wérkt

De manier waarop een trainer gebruik maakt van het leerkwadrant heeft een grote invloed op het welzijn van een hond, jouw hond.
Waar De Honderwijzer heel bewust kiest voor de term welzijnsgericht, zijn er ook trainers, docenten en reclamecampagnes die zeker weten dat je met alleen “stickers, beloningen en vriendelijkheid” geen goede resultaten kunt behalen.
Er zijn trainers, docenten en reclamebureaus die angst actief aanwakkeren om tot gewenst resultaat te komen;
“als je nog één keer te laat komt, blijf je de hele week tot 17u op school”
“dan verkoop je toch gewoon de boot”,
“winnen doe je bij..” – stel je toch voor dat jij de enige in de straat bent zónder…-.

Angst is een raadgever. Of het nu een goede of slechte is.

Aversieve jachthondentraining

Een trainingsmethode die angst inzet als leermiddel, is de aversieve training. Bij deze vorm van training maak je gebruik van middelen die pijnlijk zijn voor de hond of dingen die angst bij de hond oproepen.
Zo moest ik bij mijn eerste hond een flinke ruk aan de sliplijn geven wanneer hij voor me ging lopen.
Je voegt iets vervelends (pijn) toe, waardoor het ongewenste gedrag (trekken aan de lijn) minder wordt.
Als je het leerkwadrant er weer bij pakt; ik trainde hiermee aan de rode kant. Je straft hard en je corrigeert hard.
Honden ervaren angst en pijn tijdens het leren.

Balanced jachthondentraining…

Als je niet kunt of wilt kiezen tussen alleen maar positief trainen of aversief trainen, kun je de trainingsmethode ook Balanced Training noemen. De BT-ers maken gebruik van alle vier de vakjes van het leerkwadrant. Ze gebruiken positieve bekrachtiging én fysieke correcties. Dat betekent dus klappen uitdelen, flinke snok aan de jachtlijn en dreigend over je hond gaan staan.
De heer C. Milan noemt zich een trainer van de gebalanceerde variant. Een hele trits jachthondentrainers bedient zich van deze term.
Sommige balanced trainers gebruiken de clicker als de hond nog jong is. Ze leren basisgedrag op positieve wijze aan en wanneer ze ‘zeker weten’ dat de hond het snapt, straffen ze de hond voor de ‘fouten’ die hij maakt.
Dat klinkt sommige mensen heel eerlijk in de oren. “Wie niet horen wil, moet maar voelen.”

Ongewenst gedrag wordt als “bewust ongehoorzaam” betiteld. “Hij weet prima wat niet mag!” Voor de gebalanceerde trainer is het niet meer dan redelijk om de hond met fysieke correcties en intimidatie te laten weten hoe “het hier werkt”.

Werkt harde jachthondentraining?

Ja. En snel ook. Er zitten heel veel nadelen aan, maar als je voor de zogenaamde snelle oplossing gaat, de quick-fix, dan werkt aversieve en gebalanceerde training. Oppervlakkig dan.
Zolang je het pijnlijke middel in blijft zetten.
Steeds harder.
Deze vorm van jachthondentraining is voor je hond bijzonder onprettig: hij ervaart pijn of angst en zal zijn best gaan doen om het te vermijden; door bijvoorbeeld te vluchten van datgene wat de pijn heeft veroorzaakt.
Je merkt dat aan het wegkijken of wegrennen wanneer je met die sliplijn naar hem toe komt om te gaan wandelen.
Angst kan doorslaan naar agressie. Een hond koppelt het wandelen niet alleen aan dat pijnlijke lijntje; steeds als hij naar een andere hond wil lopen, krijgt hij een pijnscheut op zijn nek, of erger: op zijn neus. Hond leert: andere honden zorgen voor pijn. Die moet ik wegblaffen of wegjagen; er dreigt gevaar!
Een ander gevolg is ook pijnlijk voor jou: als hond de pijn/angst aan jou koppelt omdat jij degene bent die hem pijn doet, kan hij agressie naar jóu in gaan zetten om de pijn te vermijden. (waarna een écht onwetende (zeg maar domme-) trainer er nog een schepje bovenop doet en de hond nog maar eens op fysieke wijze laat merken “dat ‘we’ dát hier niet gaan doen”.)
Als jachthondentrainer kom je in een cirkel van onmacht terecht; jullie kunnen niet meer samenwerken omdat de hond jou niet meer vertrouwt en jij de hond niet. Je kunt jezelf afvragen of je het verantwoord vindt om op deze manier met honden te werken.

Effect van straffen bij honden

De effecten van straf zijn groot: voor de hond.
Een hond die regelmatig pijn of angst moet verdragen, sluit zich af; hij durft niets meer te onderzoeken. Het aanleren van nieuwe vaardigheden wordt daardoor steeds moeilijker. Hij leert misschien heel goed wat niet mag, maar hij leert geen alternatief. Voor de wedstrijdlopers: haalt jouw hond het hoogste niveau nog wel? Durft hij nog zelfstandig te werken als de praktijk anders loopt dan de jachttrainer er in heeft gedrild?

Effect op de jachttrainer zelf

Als jachttrainer kom je in een situatie terecht waarin je ervan overtuigd raakt dat de hond jou uitdaagt en zich expres slecht gedraagt. Dat hij boven jou wil staan. Dat kan zo’n ouderwetse jachttrainer achterdochtiger, bozer en gestresster maken. Ze zullen hem wel eens laten merken wie hier de baas is. Zie je hoe een trainer dan in een vicieuze cirkel van pijn-angst-straffen terecht komt? Eigenlijk nog best sneu ook; dat je steeds bozer en harder moet worden om je staande te houden. Ik vraag me af wat de invloed op je wereldbeeld gaat zijn. Voor de hond is het sneuer hoor; die heeft geen keus. Als mens heb je keuzes. Die inwerken op je omgeving.

Een hond kan wennen aan de pijn die een ander veroorzaakt. De trainer moet steeds harder straffen om de hond iets te laten doen wat je wilt. Een hond kan het zelfs al belonend gaan zien; beter negatieve aandacht dan helemaal niets.

Stress bij jachthonden

De stress die angst en pijn veroorzaakt, is meetbaar in de toename van cortisol, adrenaline en noradrenaline. Het zijn stresshormonen. Ze vertellen het lichaam dat er een noodsituatie is. Als je lichaam zich langdurig in een noodsituatie denkt te bevinden, heeft dat gevolgen. Stress kost je jaren van je leven en eist zijn tol op je fysieke gestel; je hersenen kunnen bij spanning geen nieuwe kennis opnemen, je wordt vaker en ernstiger ziek. Je leeft minder lang.
Zo werkt het ook voor de hond.

Als je niet wilt meten om te weten, kun je aan de hond ook stress-signalen waarnemen:

• gapen
• hijgen
• wegkijken
• een “strak” lijf,
• krabben
• schudden
• poot optillen
• de stand van de oren, staart, poten, ogen,
• acuut haarverlies.
• Moeilijk? Het boek van Lili Chen is een aanrader! Susan Garrett heeft een podcasts over lichaamstaal gemaakt. Deze.

Welzijnsgerichte jachthondentraining?

Jachttrainers die in het groene gedeelte van het leerkwadrant werken – positief, beloningsgericht-, én het algehele welzijn van hond en begeleider meenemen in hun trainingsplannen, noemen zich welzijnsgericht.

Een welzijnsgerichte jachthondentrainer kijkt niet alleen naar het gedrag van een hond – dat wat je aan de buitenkant ziet-, maar ook naar het lichamelijke- en emotionele welzijn van de hond. Emotioneel welzijn betekent bijvoorbeeld ook dat we rekening houden met de rastypische eigenschappen van een hond. Een jachthond wil jagen, een herder wil groepjes bij elkaar houden. Door jachttraining te volgen met je jachthond leert hij jagen nadat jij hem daarvoor toestemming hebt gegeven.

Emoties bij jachthonden

Welzijnsgerichte trainers nemen de emoties van de hond serieus.
Welke emotie beleeft een hond? Hoe herkennen we die emoties? Hoe reageren we vervolgens op de signalen die de hond geeft? Hoe, en of, kunnen we dat praktisch haalbaar inzetten in onze training, maar ook in de thuissituatie van de begeleider van de hond?
Emoties hebben invloed op de leercapaciteiten van mensen en honden. Met het onderzoek naar de emoties bij honden (lees het hier), en de gevolgen daarvan op het gedrag, kunnen trainers een verdiepende stap maken in het trainen van honden en hun lievelingsmens.
We willen het waaróm van gedrag weten, zodat we daar met begrip en aandacht voor het welzijn van onze trouwe vriend kunnen werken aan het ombuigen van gedrag.

Hoe pas je welzijn toe?

Als je nieuwe vaardigheden wilt aanleren, zijn er een paar voorwaarden die essentieel zijn voor jouw leerproces: je wilt je veilig voelen. Je wilt gezien en gehoord worden in wie je bent en wat je doet. Je wilt kunnen vertrouwen dat jouw inspanningen worden gehonoreerd en gerespecteerd.
Niet alles draait om de emoties; je wilt ook heldere informatie over de kaders waarbinnen je kunt bewegen en wat jouw inspanning oplevert.
Kun je je nog herinneren hoe spannend de sollicitatie-procedure was voor die baan die je echt heel graag wilde? De salarisonderhandelingen? En hoe je de eerste weken heel voorzichtig probeerde aan te voelen hoe de hazen lopen? De eerste keer dat je iets zei in een vergadering?

Hoe geeft een welzijngerichte trainer informatie aan een hond, op een manier die voldoet aan al die hierboven genoemde voorwaarden? Hoe zorg jij als lievelingsmens voor een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Hoe geef je vorm aan het kunnen uiten van de natuurlijke aanleg van je hond? Wat zijn de kaders waarbinnen jullie willen samenwerken?

Een welzijnsgerichte trainer leert jou kijken naar je hond. Wat zie je? Wat is de drijfveer? Is het plezier? Verlangen? Woede? Zorgzaamheid? Angst? Vanuit de oorzaak begint de training.
We bieden je hond in kleine stapjes de veiligheid, het vertrouwen en de kaders van proberen en leren. Niet alleen wanneer hij nog pup is, maar ook wanneer hij puber of tiener is. We laten je hond weten dat je betrouwbaar en eerlijk bent door in kleine stapjes te werken die passen bij jouw hond op dat moment in die situatie.

Een hond die angst ervaart, bied je informatie over veiligheid. Dat hij op jou kan vertrouwen dat jij hem helpt door bijvoorbeeld weg te gaan van dat wat hem angst aanjaagt. Praktisch gezien kun je hem leren om achter jou te gaan staan bijvoorbeeld. Door hem de tijd en het vertrouwen te geven dat jij hem helpt om met die angst om te gaan.
Een welzijnsgericht trainer gaat met jullie aan de slag met de hoé.
We maken in geen geval gebruik van geweld, geschreeuw, of getrek.

Welzijnsgericht werken, positieve jachttraining, of clickerjachttraining- het maakt niet uit hoe je het noemt-; maar moderne jachthondentraining vraagt om wetenschappelijk verantwoorde kennis, inzicht, geduld en een leerplan.
Dat weet de zwemjuf van mijn zoon Stach wanneer hij als een hondje naar de overkant spetterde: “liever goed en langzaam, dan snel en slordig”. Dat weet Sire: #doeslief. En dat weet de psycholoog van de buurman: “Het is moeilijk, maar ik geloof in je.”
En deze welzijnsgerichte trainer ook.

^{Dit artikel is geschreven door Saskia Kolthof- De Honderwijzer. Het is niet toegestaan om (gedeeltes van-) mijn artikelen over te nemen. Het delen van dit artikel middels een link vind ik heel fijn. Zo hoop ik het welzijn van jachthonden te kunnen verhogen. Jouw hulp is daarbij zeer welkom!}